Meten is weten en te meten valt er steeds meer. LetsGrow.com helpt EveryD Flowers om de groeiende datastromen van verschillende teeltlocaties en meetinstrumenten samen te brengen op één overzichtelijk platform. „Het geeft ons sneller en beter inzicht in essentiële processen en parameters, zodat we bijtijds en goed kunnen bijsturen”, zegt gerberateler Hen Groenewegen. „Nu de lampen meestal uit staan en de etmaaltemperatuur is verlaagd, is vochtbeheersing de grote uitdaging.
EveryD Flowers is één van de vele bedrijven waar de (hybride) lichtinstallatie voorlopig is uitgezet. „De SON-T’s staan permanent uit en de ledlampen branden alleen wanneer de stroomprijzen aantrekkelijk
zijn, zoals nu”, vertelt ondernemer Hen Groenewegen aan Greenhouse Information Specialist Nicole Willems van LetsGrow.com. „Ik wil er ook niet teveel mee spelen, want met sterk wisselende groeiomstandigheden is het lastiger sturen en het najaar is altijd al uitdagend.”
Botrytis ligt op de loer
De teler doelt vooral op de vochtbeheersing, zeker nu hij een iets lagere stooklijn hanteert. Gerbera is gevoelig voor de Botrytis schimmel, die de bloemen onder vochtige omstandigheden gemakkelijk infecteert. Condensatie van vocht uit de kaslucht op het gewas dient voorkomen te worden. Groenewegen: „De kunst is om het vocht zo energieefficiënt mogelijk af te voeren. Daarbij moet je je realiseren dat het microklimaat tussen het gewas leidend is en dat dit kan afwijken van het kasklimaat dat je via de meetboxen registreert. En dat microklimaat reageert weer anders op ledlampen dan op SON-T, omdat het gewas van SON-T’s ook wat stralingswarme van boven ontvangt.
Inzoomen op microklimaat
In de afgelopen jaren pasten veel bedrijven hun teeltstrategie aan door de introductie van ledlampen en/of oplopende energieprijzen. Dat had gevolgen voor het microklimaat en gaf meer problemen met Botrytis, erkent de teler. „Ergens schoot onze teeltsturing tekort, maar over het hoe en wat liepen de meningen uiteen”, licht hij toe. Op verzoek van Groenewegen en een aantal collega’s bracht klimaatconsultant Peter van Weel, één van de grondleggers van Plant Empowerment, via metingen op de bedrijven in kaart hoe het gewas (bladtemperatuur, verdamping, natslaan) en het microklimaat (AV, RV, vochtdeficit) reageren op stuuracties met uiteenlopende licht- en warmtebronnen. Vooral de vroege ochtend, wanneer de lampen aangaan, de kastemperatuur wordt verhoogd en de verdamping op gang komt, is in dat verband cruciaal.
Uitbreiding meetnet
Voor de gerberatelers en de betrokken teeltadviseurs leverde dat traject belangrijke leerpunten op en enkele nieuwe tools om hun grip op het microklimaat te verbeteren. Een van de eerste maatregelen was uitbreiding van het meetinstrumentarium met extra meetboxen, Sigrow meters en camera’s om de bladtemperatuur, verdampingsactiviteit en vochtparameters in het gewas te monitoren. „Dat is sneller uitgesproken dan gerealiseerd”, vervolgt de gerberateler. „Meer parameters volgen betekent ook dat je meer verbanden wilt kunnen leggen. Daar zijn weer nieuwe berekeningen voor nodig.” Daar kwam nog bij dat EveryD Flowers drie locaties omvat, waar twee verschillende merken klimaatcomputers in gebruik zijn. Groenewegen: „Wij werken al heel lang samen met LetsGrow.com, maar in de loop der jaren zijn we door de aanschaf van nieuwe tools en modellen meerdere dashboards naast elkaar gaan gebruiken. Met nog meer tools in het vooruitzicht vonden we het tijd voor een upgrade naar een allesomvattend platform. LetsGrow.com was daarvoor de meest logische keuze. Sinds dit voorjaar gebruiken we het complete pakket. Het werkt veel gemakkelijker en levert betere informatie op.”
Inrichting meetnet en platform
„Hen merkt terecht op dat zo’n optimalisatietraject sneller is benoemd dan gerealiseerd”, zegt informatiespecialist Willems. „Het begint met gedetailleerde kennis bij de gebruiker over de interactie tussen gewas- en klimaatparameters. Die is dankzij de cursussen over Plant Empowerment én het praktijkonderzoek en de begeleiding van Peter van Weel aanzienlijk verbeterd. Vervolgens moet je exact weten welke parameters je dient te monitoren en hoe je die betrouwbaar kunt meten. De uitrol van een representatief meetnet kan veel tijd in beslag nemen.”
Learning on the job
Stap voor stap zijn de wensen van Groenewegen in kaart gebracht en – parallel aan de upgrade van het meetinstrumentarium – vertaald in een overzichtelijk platform. De laatste stappen in dat proces zijn nog niet gezet. „Het is ’work in progress’”, vat Willems samen. „Zo hebben we nieuwe rekenmodellen en visualisaties ontwikkeld die het inzicht in paramaters verbeteren en is er een module Decision Support Watergift bijgekomen.” „Het uitgebreide platform bevalt ons heel goed”, bevestigt Groenewegen. „Behalve in een uitgebreid meetnet en in het nieuwe platform investeren we in een derde schermsysteem. Op alle afdelingen hangt binnenkort een transparant energiescherm, een verduisteringsdoek en een zonnescherm.”
Rustiger opstoken, kleinere kieren
Op de vraag welke concrete veranderingen hij tot nu toe heeft doorgevoerd in de klimaatsturing, antwoordt de Lierenaar: „We doen het vooral ’s ochtends anders. Voorheen gaven we veel warmte van onderen en trokken we een flinke kier in het scherm om vocht af te voeren. Daarmee ging ook veel warmte verloren. De gewastemperatuur heeft tijd nodig om mee te stijgen met de omgevingstemperatuur en de toenemende verdamping, die je zeker niet extra moet stimuleren. We stoken daarom rustiger op en hanteren kleinere schermkieren en grotere raamopeningen om vocht af te voeren zonder kouval. Wanneer de lampen uitstaan duren de vochtige nachten in deze periode wel langer. We zijn nog niet helemaal van klimaatproblemen verlost, maar de Botrytisdruk is wel sterk verlaagd. Dankzij het nieuwe platform van LetsGrow.com kan ik beter volgen wat er gebeurt en is het eenvoudiger om binnen de marges te blijven. Dat is precies wat we wilden bereiken.”
Bron: Bloemisterij, december 2022
